Perkusyjne

Perkusja, której zadaniem jest wybijanie rytmu w muzyce, jest jednym z jej najbardziej podstawowych fundamentów. W niniejszym artykule przyjrzymy się jej nieco bliżej, poznamy ogólną klasyfikację instrumentów perkusyjnych oraz ich rolę w zespole muzycznym.

Perkusja - fundament zespołu muzycznego

Instrument perkusyjny to dowolny instrument muzyczny należący do jednej z dwóch grup -  idiofonów lub membranofonów. Idiofony to instrumenty, które wibrują w celu wytworzenia dźwięku, a popularne przykłady obejmują dzwony, kastaniety czy grzechotki. Membranofony emitują dźwięk dzięki wibracjom rozciągniętej membrany – a najbardziej ikonicznymi ich przedstawicielami są bębny. Sam termin "instrument perkusyjny" odnosi się do faktu, że większość idiofonów i membranofonów emituje dźwięk po uderzeniu, zaczerpnięty jest zaś z łaciny, gdzie "percussio" oznacza tyle co "uderzenie". Pomimo tego, istnieją inne metody gry na perkusji, takie jak potrząsanie, pocieranie czy skrobanie.

Chociaż wiele idiofonów oraz niektóre membranofony można przestroić, co może uczynić z nich instrumenty melodyczne, obie grupy służą zazwyczaj do określenia lub podkreślenia rytmu. Instrumenty perkusyjne tworzą jedną z trzech głównych sekcji współczesnej zachodniej orkiestry, a pozostałe dwie to instrumenty strunowe i instrumenty dęte.

Idiofony
Idiofony tworzą bardzo zróżnicowaną grupę. Dzielą się one na podkategorie poprzez sposób wprawiania ich w wibrację. Instrumenty zderzane o siebie, składające się z dwóch podobnych do siebie elementów, obejmują takie przykłady jak kastaniety, talerze czy klawesy. Idiofony uderzane to instrumenty, z których dźwięk wydobywa się za pomocą uderzeń ręką lub pomocniczym przedmiotem, takim jak pałeczka czy pręt. Tworzą one dużą podgrupę, w tym trójkąty, proste kije perkusyjne, gongi, belki, dyski, tuby, dzwonki, ksylofony, litofony (interesujący instrument zbudowany z kamieni), metalofony (czyli zestawy połączonych metalowych prętów), bębny szczelinowe, dzwony rurowe, stalowe bębny, kubki muzyczne i wiele, wiele innych.

Wstrząsane idiofony to instrumenty wypełnione elementami grzechotającymi, a składają się na nie głównie wszelakiego rodzaju grzechotki, od tradycyjnych, przez wydrążone pierścienie aż po sistrum czy grzechotki zakładane na ramię lub nogę. Niektóre idiofony z tej kategorii pozbawione są komory z grzechoczącymi przedmiotami, a dźwięk wydobywa się z zawieszonych na nich przedmiotach – przykładem takiego instrumentu jest wspomniane wcześniej sistrum.

Inne kategorie obejmują idiofony pocierane, czy to za pomocą szczoteczki, smyczka czy też dłonią. Przykładami takich instrumentów są szklana harfa (będąca w istocie zestawem... kieliszków) albo szklana harmonika. Kolejne są idiofony dęte, w których wibracje wywoływane są za pomocą strumienia powietrza. Powietrze to może być wtłoczone do instrumentu za pomocą płuc, tak jak ma to miejsce w przypadku językowych piszczałek organowych czy harmonijek ustnych, ale również dzięki miechom – tak jak w przypadku akordeonu. Bardzo ciekawą kategorią są idiofony szarpane, do których zaliczamy instrumenty takie jak drumla, zanza czy pozytywka. 

Membranofony
Instrumenty muzyczne, w których medium wytwarzające dźwięk jest wibrującą membraną, dzielą się na cztery główne grupy: kotły i bębny w kształcie misy, cylindryczne bębny, membranofony pocierane (z membranami wprowadzanymi w wibrację poprzez tarcie) oraz membranofony dęte, których membrany uruchamia dźwięk instrumentu lub ludzkiego głosu – takie jak kazoo czy mirlitony. Ściśle mówiąc, mirlitony są raczej modyfikatorami głosu niż prawdziwymi instrumentami muzycznymi, ponieważ nie mają własnego brzmienia. Kotły i cylindryczne bębny występują zarówno w formie przestrajalnej, jak i nie, bębny pocierane i membranofony dęte nie są przestrajalne. 

Kotły i cylindryczne bębny mogą być uderzane dłońmi, pałeczkami lub obydwoma na raz, czasami stosuje się również sznurki lub rzemienie z supłami. Pałki występują w wielu formach, od cylindrycznych, przez proste, zakrzywione, z gałkami, z wyściółką lub bez niej. Mogą mieć również formę miotełek. Jeżeli chodzi o bębny pocierane, to wydobywa się z nich dźwięk tak, jak wskazuje na to ich nazwa – przez pocieranie. Instrumenty te akustycznie podlegają tym samym prawom, co inne membranofony, a na formę dźwięku wpływa szybkość tarcia. Z kolei aby zabrzmiały membranofony dęte, należy na ich membranę skierować kolumnę wibrującego powietrza. Jego źródłem może być głos człowieka (jak w kazoo) czy też instrument (jak na przykład przy rezonatorach afrykańskich ksylofonów).

Jako ciekawostkę można też wspomnieć o bębnach gruntowych, które konstruuje się poprzez rozpięcie zwierzęcej skóry nad wykopanym w ziemi dołkiem. Te tradycyjne i bardzo proste w swojej konstrukcji bębny można znaleźć w kulturach na całym świecie. Są jednak jeszcze prostsze instrumenty perkusyjne – w Afryce czy Australii jest zwyczaj tworzenia bębnów poprzez rozciąganie membrany pomiędzy kilkoma osobami. W tak napiętą powierzchnię uderza się pałką, wydobywając w ten sposób charakterystyczny dźwięk.

Zapraszamy do zapoznania się z ofertą oraz kontaktu!